Zwalczanie nałogu palenia

Palenie tytoniu jest nie tylko farmakologicznym uzależnieniem od nikotyny ale również nawykiem behawioralnym, psychologicznym i socjalnym. Z tego powodu leczenie powinno być komleksowe z elementami psychoterapii, nauką nowych zachowań oraz leczeniem farmakologicznym jeżeli powyższe metody nie przynoszą efektu.

Najważniejszym czynnikiem bez którego nie uda się nam rzucić palenie jest motywacja. Osoby bez motywacji lub ze słabą najczęściej wracają do nałogu, podczas gdy osoby z silną motywacją są w stanie rzucić nałóg nawet bez dodatkowej pomocy ze strony lekarza. Najczęściej motywacją są względy zdrowotne, troska o dobro dzieci, względy finansowe i estetyczne. Im częściej podejmuje się próbę rzucenia nałogu tym większe prawdopodobieństwo powodzenia.

Dr Nina Schneider z Uniwersytetu w Los Angeles opracowała prosty test dla osób palących tytoń, który pozwala ocenić stopień motywacji do rzucenia palenia. Jeżli częściej zakreślisz odpowiedź "Tak" niż "Nie", Twoje szanse na zerwanie z nałogiem palenia tytoniu są stosunkowo duże. Jeżeli częściej zakreślasz odpowiedzi "Nie", nie rezygnuj z rozważenia decyzji o zaprzestaniu palenia. Sprawdź, na które pytania udzieliłeś odpowiedzi przeczącej i spróbuj zastanowić się dlaczego tak jest.

1. Czy chcesz rzucić palenie tytoniu?
2. Czy decydujesz się na to z powodów osobistych, dla siebie samego czy też chcesz to zrobić dla kogoś innego, rodziny, przyjaciół itp.?
3. Czy podejmowałeś już próby rzucenia palenia?
4. Czy orientujesz się w jakich sytuacjach palisz najczęściej i dlaczego to robisz?
5. Czy mógłbyś liczyć na pomoc rodziny, przyjaciół, znajomych itp. gdybyś chciał rzucić palenie?
6. Czy członkowie Twojej rodziny są osobami niepalącymi?
7. Czy w miejscu. w którym pracujesz nie pali się?
8. Czy jesteś zadowolony ze swojej pracy i trybu życia, jaki prowadzisz?
9. Czy orientujesz się, gdzie i w jaki sposób szukać pomocy, gdybyś miał problemy z utrzymaniem abstynencji?
10. Czy wiesz, na jakie pokusy i trudności będziesz narażony w okresie abstynencji?
11. Czy wiesz, w jaki sposób samemu poradzić sobie w sytuacjach kryzysowych?

Do metod pomocnych w zwalczeniu nałogu palenia należą:

Terapia behawioralna: Polega na stosowaniu technik mających na celu zniechęcenie nas do palenia opartych na teori uczenia się i warunkowania. W trakcie palenia dokanuje się innego niemiłego dzialania dzięki czemu czynność palenia zostaje eliminowana. Próbowano wykorzystywać elektrowstrząsy, dmuchanie dymem tytoniowym w twarz lub palenie bardzo dużej ilości papierosów aż do objawów zatrucia. Za pomocą dwóch ostatnich technik można uzyskać dobre ale krótkotrwałe efekty. Długotrwałe efekty są wątpliwe. Uważa się, że metod tych nie należy stosować i narażać pacjenta na nadmierne ilości dymu aż do zatrucia włącznie.

Samokontrola: Jest metodą wymagającą aktywnego udziału palacza, który przez cały czas terapi sam się pilnuje. Wykorzystuje się fakt palenia papierosów z wykonywaniem określonych czynności np picie kawy, czytanie gazet itp. i przerwanie nałogu w czasie wykonywana tych czynności.

Terapia grupowa: Celem jest zapewnienie wzajemnego poparcia oraz edukacja zdrowotna. Grupy takie starają wzmocnić palaczy w dążeniu do rzucenia nałogu. Duże doświadczenie w tego typie terapi ma Kościół Adwentystów Dnia Siódmego (ul. Lubelska 25/2 Kraków) i stosowany przez nich plan pięciu dni.

Nikotynowa terapia zastępcza (NTZ): Jest popularną metodą leczenia farmakologicznego, która łagodzi objawy glodu nikotynowego (pagnienie nikotyny, drażliwość, frustracja, gniew, lęk, trudności w koncetracji, niepokój, bezsenność, zwolnienie czynności pracy serca, zwiększonie apetytu, zwiększenie masy ciała). Palacze używający NTZ 2-4 razy częściej rzucają nałóg niż palacze nie stosujący NTZ. Leczenie za pomocą NTZ stosuje się w dwóch etapach:

1. Po rzuceniu paleniu przyjmowanie nikotyny minimalizuje objawy głodu nikotynowego i pozwala pacjentowi zapanować nad odruchami związanymi z uzależnieniem
2. Po opanowaniu uzależnienia psychogennego zmniejsza się dawkę nikotyny aż do całkowietego jej wyeliminowania.

NTZ wykorzystuje się stosując:

• gumę do żucia
  1. osoby palące więcej niż 20 papierosów dziennie lub zapalające pierwszego papierosa do 30 minut po obudzeniu powinni żuć gumę zawierającą 4 mg nikotyny, pozostali 2mg.
  2. każdy kawałek powinien być żuty conajmniej 20-30 minut
  3. nie należy spożywać płynów przed i w czasie żucia gdyż zmieniają one pH w jamie ustnej i zmniejszają ilość wchłoniętej substancji.
  4. gumę nie powinno się żuć dłużej niż kilka miesięcy.
  5. przeciwskazania: czynna choroba stawu skroniowo-żuchwowego, niedawno przebyty zawał mięśnia sercowego, nadciśnienie tętnicze, czynna choroba wrzodowa, zapalenie przełyku, ciąża i okres karmienia.
• plastry nikotynowe
  1. plastry działają 16 godz (plaster dzienny) lub 24 godz (plaster całodobowy)
  2. plastry przykleja się na nieowłosioną skórę ramienia
  3. na początku przez 8 tyg stosuje się plastry z 15 mg nikotyny, później przez 2 tyg z10 mg nikotyny i przez ostatnie 2-3 tyg z 5 mg nikotyny.

Hipnoza: Metoda polegająca na wprowadzeniu pacjenta w stan podobny do snu i za pomocą sugestii wzbudzenie u niego bardzo silnego wstrętu do papierosów. Efekty terapii zależa od tego w jakim stopniu pacjent jest podatny na sugestię.

Akupunktura: Najczęściej stosuje się kombinację dwóch technik: nakłuwanie ciała i akupunkturę uszu. Metoda opiera się na założeniu, że pomiędzy odpowiednimi punktami na uchu a poszczególnymi narządami istnieje ścisły związek. Stymulacja odpowiednich miejsc na uchu pszyspiesza proces odtruwania organizmu, wpływa na zmianę smaku papierosa, umacnia wolę pacjenta. Akupunkturze nie powinny się poddawać osoby w podeszłym wieku, z chorobą nowotworową, chorobami serca, cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym, kobiety w ciąży.