Zaparcie

Definicja: Utrudnione lub rzadkie oddawanie stolca (rzadziej niż 3 dni) pod warunkiem utrzymanie prawidłowej masy i konsystencji.

Etiologia: Jeżeli zaparcie wystąpiło u osoby mającej uprzednio prawidłowe wypróżnienia mamy do czynienia z zaparciem ostrym, w innych przypadkach z przewlekłym.

• zaparce ostre
  1. niedrożność mechaniczna jelita (obecność mechanicznej przeszkody uniemożliwiającej prawidłowy pasaż treści pokarmowej)- zrosty, blizny, nowotwory, przepukliny
  2. niedrożność porażenna (czynnościowe porażenie funkcji jelita, najczęściej przez toczący się proces zapalny)-zapalenie otrzewnej, zapalenie uchyłków, stany pooperacyjne, uraz głowy
  3. choroba zakaźna
  4. ostre choroby odbytu-hemoroidy, ropień odbytu,
  5. unieruchomieniu np w podróży
• zaparcia przewlekłe
  1. zaparcia psychogenne-chory niesłusznie uważa, że musi codziennie oddać stolec i skarży się na zaparcia mimo, że ich nie ma.Często jest to przyczyną nadużywania srodków przeczyszczających i skutkuje rozwojem ciężkiej choroby-zaspół jelita po środkach przeczyszczających.Brak codziennych wypróżnien doprowadza te osoby do depresji, która jeszcze bardziej zmniejsza częstość oddawania stolca
  2. zaparcia nawykowe
  3. zespół jelit drażliwego-zaburzenie motoryki przewodu pokarmowego z dolegliwościami w jamie brzusznej, biegunką lub zaparciem oraz poposiłkowym wzdęciem. Objawy te często są wynikiem przyjęcia pokarmu lub stresu
  4. polekowe-leki zobojętniające zawierające glin, leki antycholinergiczne, leki antydepresyjne, neuroleptyki, moczopędne,
  5. zmiany organiczne-choroba Hirschprunga, amyloidoza jelit
  6. inne choroby-niedoczynność tarczycy i przytarczyc, hiperaldosteronizm, cukrzyca, hipokaliemia, stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona

Objawy: Do najczęściej zgłaszanych dolegliwości należą oprócz zaparcia uczucie pełności w jamie brzusznej, brak apetytu, niesmak w ustach, bóle głowy i osłabienie. Czasami mogą dołączyć się kolkowe bóle brzucha ustępujące po oddaniu stolca lub gazów.

Rozpoznanie: Poza charakterystycznym wywiadem u osób z zaparciem przewlekłym często wyczuwa się przez powłoki skórne tkliwe, wyczuwalne przy dotyku odcinki jelita wypełnionego masami kałowymi. W takich wypadkach stolec jest twardy, zbity, kulkowy tzw. kał owczy i często podczas wypróżnienia może dochodzić do mechanicznego uszkodzenia ściany jelia lub tworzenia się żylaków odbytu, które często są przyczyną krwawienia i obecności krwi w stolcu. W rozpoznaniu zaparcia należy przede wczystkim wykluczyń wszystkie zmiany organiczne wykonując:

• badanie per rectum (przez kiszkę stolcową)
• zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej
• wlew doodbytniczy
• rektoskopię
• kolonoskopię
• morfolagię ( zaburzenia elektrolitowe)

Leczenie: Jeżeli zaparcia są wynikiem złych nawyków żywieniowych w postępowaniu terapeutycznym stosuje się:

• dietę-Zaleca się przyjmowanie warzyw, jarzyn, owoców zawierających duże ilości błonnika ( chleb chrupki, morele suszone, śliweki suszone, chleb razowy, brukselka, groszek zielony,płatki kukurydzione, kiwi), który nie ulega wchłonieniu i tworzy masę kału łatwiej przesuwalną. Diętę nalezy wzbogacić o produkty zbożowe zawierające otręby (3 łyżeczki od herbaty dziennie), które poprawiają perystaltykę i ułatwieją defekację lub kilknaście śliwek namoczonych w wodzie. W zaparciach połączonych ze skurczem jelit i wzdęciami podajemy rozgotowane warzywa a owoce najlepiej w kompotach.
• środki osmotyczne-Magnez, fosforany, laktuloza które w jelicie powodują zwiększenie masy stolca oraz jego rozluźnienie poprzez zwiększenie zawartości w nim wody co polepsza perystaltykę jelit i przesuwanie się mas kałowych. Należy zwiększyć również ilość płynów do 2-3 litrów na dobę. W niektórych chorobach (niewydolność nerek, niewydolność) substancje te mogą okazać się szkodliwe gdyż częściowo ulegają wchłonięciu do krwioobiegu i mogą być przyczyną groźnych dla życia zaburzeń wodno-elektrolitowych.
• wysiłek fizyczny-Gastrolodzy polecają poranna gimnastykę, jazdę na rowerze, bieganie co powoduje pobudzenie jelit do pracy oraz przyspieszenie przemiany materii.
• środki kontaktowe-senna i jej pochodne, bisacodyl- działają poprzez drażnienie błony śluzowj jelita co powoduje wzrost perystaltyki oraz ilości wody w jelicie doprowadzając ostatecznie do wypróżnienia po około 6-8godz. Środków tych nie należy nadużywać gdyż może rozwinąć się zespół jelita leniwego, zwyrodnienie zakończeń nerwowych, zaburzenia wodno-elektrolitowe.