Opryszczka zwykła

Definicja: Nawracające zakażenie wirusowe, charakteryzujące się występowaniem na skórze lub błonach śluzowych pojedynczych lub mnogich skupisk małych pęcherzyków wypełnionych treścią surowiczą na nieznacznie zmienionym zapalnie podłożu.

Etiologia: Czynnikiem zakaźnym jest wirus opryszczki zwykłej (HSV-Herpes Simplex Virus). Wykazano, że istnieją 2 odrębne typy wirusa:

• typ I (HSV1) - odpowiedzialny za opryszczkę wargową i zapalenie rogówki
• typ II (HSV2) - wywołujący zmiany w obrębie narządów płciowych.

Przypuszcza się, że ten drugi typ może mieć pewien związek z powstawaniem raków szyjki macicy, gdyż u dużej części chorych stwierdza się duże stężenie krążących przeciwciał ciał przeciw HSV2. Być może wirus ten odgrywa rolę w indukowaniu lub przyśpieszeniu procesów nowotworowego związanego z zakażeniem wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV).

Zakażenie miejscowe najczęściej występuje w dzieciństwie. Wirus pozostaje w zwojach nerwowych w stanie latencji (uśpienia) a nawracające opryszczki mogą pojawić się po nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne, przy chorobach gorączkowych, stresach fizycznych i emocjonalnych, immunosupresji. Często czynnik wywołujący jest nieznany.

Patofizjologia: Wirus pierwotnie przenoszony jest drogą kontaktu bezpośredniego, najczęściej intymnego poprzez uszkodzoną śluzówkę lub skórę

Objawy: Zmiany występują najczęściej w obrębie jamy ustnej, warg, na spojówkach i rogówce oraz na narządach płciowych. Po krótkim okresie objawów poprzedzających pod postacią uczucia pieczenia i swędzenia na zmienionym rumieniowo podłożu pojawiają sie małe, napięte pęcherzyki występujące w skupiskach o średnicy od 0,5-1,5cm. Ogniska te mogą się zlewać. Zmiany są sprężyście związane z podłożem i mogą być bolesne. Po kilku dniach pęcherzyki przysychają tworząc cienkie, żółte strupy. Zdrowienie rozpoczyna się w drugim tygodniu choroby i ustępują całkowicie często w ciągu 21dni. Zmiany ustępują bez pozostawienia blizn ale w przypadku nawrotów w tym samym miejscu może dojść do zaniku tkanki i bliznowacenia.

Rozpoznanie: Ustala się na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego i przebiegu, a w przypadkach wątpliwych rozstrzygają badania wirusologiczne płynu z pęcherza oraz serologiczne. Należy jednak podkreślić, że każdy człowiek ma przeciwciała przeciw herpes simplex, dlatego serologia ma znacznie diagnostycznie jedynie u niemowląt, a u dorosłych, jeśli stwierdzi się wyraźny wzrost miana w powtarzanych badaniach.

Leczenie: W zakażeniach powierzchniowych pomagają czasem środki stosowane miejscowo takie jak idoksyurydyna, ttryflurydyna lub acyklowir. Zaleca się delikatne mycie skóry wodą z mydłem z dokładnym osuszeniem zmian, gdyż wilgoć może pogorszać stan i opóźniać zdrowienie. W zakażeniach wtórnych powinno się podawać miejscowo działające antybiotyki np neomycyna 0,5%

W ciężkich przypadkach wywołanych HSV1 jak i HSV2 najskuteczniejszym lekiem jest acyklowir, który jako jedyny z leków działa na DNA wirusa opryszczki. Leczenie jest prowadzone w powolnych wlewach dożylnych, powtarzanych w odstępach 8-godzinnych, tj 3 x na dobę w dawcę 5 mg na 1 kg masy ciała. Leczenie to powinno być stosowane tylko w szczególnie ciężkich przypadkach, zwłaszcza przy współistniejących chorobach układowych.

Są wprowadzone również tabletki Acyclovir (5 tabl. po 200 mg dziennie, w ciągu 5 dni) oraz 5% krem do miejscowego stosowania, których działanie jest znacznie słabsze i najefektywniejsze w początkowje fazie choroby.