Oparzenie

Definicja: Uszkodzenie tkanek spowodowane działaniem czynników termicznych, chemicznych lub prądu elektrycznego. Rozległość oparzenia cieplnego zależy od wysokości działającej temperatury oraz czasu trwania ekspozycji na ciepło. Już temperatura 42° C może spowodować oparzenie, gdy działa przez 6 godzin.

Patofizjologia: W wyniku oparzenia dochodzi do denaturacji białka, obrzęku rany, utraty płynu wewnątrznaczyniowego. Ogólnoustrojeowe skutki oparzenia taki jak: wstrząs hipowolemiczny, uszkodzenie układu oddechowego oraz zakażenia stanowią bezpośrednie zagrożenia życia.

Podział: Oparzenia ze względu na głębokość dzielimy na 3 stopnie.

• I° - uszkodzenie naskórka, .
• II°- uszkodzenie naskórka i w różnym nasileniu skóry właściwej.
  1. IIA - najczęściej występujące np. po oblaniu gorącą wodą, objawy to pęcherze skórne z płynem, żywo bolesne, miękkie; gojenie przez naskórkowanie ok. 3 tygodnie.
  2. IIB - oparzenie obejmuje warstwę wewnętrzną skóry właściwej, występuje żółtawe zabarwienie bez pęcherzy, przeświecają skoagulowane naczynia; gojenie > 3 tygodni, mogą powstać przerosty, blizny.
• III°- uszlpkodzenie dotyczy conajmniej całej grubości skóry, zasięg w głąb może być bardzo różny,
• IV° - uszkodzenia głębszych narządów, mięśni, kości

Bardzo często oparzeniom towarzyszy uszkodzenie dróg oddechowych i zaburzenia oddychania.

W ocenie rozległości oparzenia można posłużyć się:

• regułą dziewiątek- Przyjmuje się, że głowa stanowi 9% powierzchni ciała, każda z rąk także po 9%, tułów z przodu 18%, tułów z tyłu 18%,każda z nóg po 18%.
• założeniem, że ręka chorego to 1% powierzchni ciała.

Objawy:

• I° - żywo-bolesne zaczerwienienie, po 3-6 dniach dochodzi do złuszczenia uszkodzonego naskórka.
• II°- uszkodzenie naskórka i w różnym nasileniu skóry właściwej.
  1. IIA - pęcherze skórne z płynem, żywo bolesne, miękkie; gojenie przez naskórkowanie ok. 3 tygodnie.
  2. IIB - żółtawe zabarwienie bez pęcherzy, przeświecają skoagulowane naczynia; gojenie > 3 tygodni, mogą powstać przerosty, blizny.
• III°- oparzenie jest niebolesne (im głębsze oparzenie tym mniej bolesne !!!) najczęściej bez pęcherzy, skóra jest biaława lub występuje czarny strup; konieczne jest leczenie szpitalne - przeszczep skórny do 10 doby.
• IV° - ciężkość oparzenia zależy od rozległości i głębokości obrażeń, ważne są także wiek (dzieci < 2 roku życia i osoby starsze gorzej rokują), lokalizacja i dodatkowo występujące urazy np. klatki piersiowej, głowy, które pogarszają rokowanie.

Powikłania:

• wstrząs oparzeniowy
• ostra niewydolność nerek
• zapalenie płuc odoskrzelowe z powodu zachłyśnięcia się gazami
• zakażenie i rozwijający się wstrząs septyczny
• przykurcze po oparzeniach okolicy stawów, blizny
• przewlekłe owrzodzenia.

Leczenie: Postępowanie i leczenie zależy głównie od stopnia oparzenia, jego lokalizacji i rozległości. Należy podać anatoksynę tężcową. Ambolatoryjne leczenie stosuje się w przypadku oparzenia I° i II° obejmującego mniej niż 15-20% powierzczhni ciała ( mniej niż 10% u dzieci), oparzenia II° o średniej głębokości lub głębokie obejmujące mniej niż 10% powierzchni ciała, oparzenia III° obejmującego mniej niż 1%powierzczhni ciała. Postępowanie polega na:

• I°- oparzone miejsce należy natychmiast schładzać zimną wodą przez 15-20 minut, (skraca się w ten sposób czas przegrzania co może zmniejszyć głębokość oparzenia oraz w przypadku oparzenia chemicznego zmywa substancję chemiczną) alb do momentu ustąpienia bólu, nie należy stosować spirytusu, tłuszczu, ewentualnie można zastosować krem natłuszczający, jeżeli po 2 godz od oparzeniach utrzymuje się gorzączka oraz ból należy zgłosić się do lekarza, aby złagodzić dolegliwości bólowe można przyjąc aspirynę, naproksen
• II° i III° -jak w oparzeniu I° oraz nakładamy sterylny opatrunek (gaza) na oparzone miejsce, nie należy nakuwać, przecinać samodzielnie pęcherzy. Jeżeli oparzenie obejmuje staw-należy go unieruchomić. Ważną czynnością jest uniesienie oparzonej kończyny powyżej poziomu serca. Można ją opuszczać w ciągu dnia na krótko do 20min. Opatrunek powinien być zmieniany zgodnie z zaleceniami dwukrotnie w ciągu dnia a przed nałożeniem na ranę nowej dawki leki dokładnie spłukać pozostałości po leku wodą z mydłem

W przypadkach kiedy :

• oparzenie obejmuje dłonie, stopy, krocze, większe powierzchnie twarzy, oczu
• oparzenie dotyczy małego dziecka <2rż oraz >70rż
• istnieje podejrzenie oparzenia wziewnego (oparzenie dróg oddechowych)
• przyczyną było oparzenie elektryczne (porażenie prądem)
• chory prawdopodobnie nie będzie przestrzegał zaleceń lekarskich
• istnieje podejrzenie, że rana nie zagoi się samoistnie w przeciągu 3 tyg

zawsze konieczna jest hospitalizacja szpitalne, które obejmuje:

• podawanie płynów dożylnie (sól fizjologiczna) w celu nawodnienia pacjenta, uzupełnianie niedoborów białka, wyrównywanie zaburzeń elektrolitowych,
• leczenie przeciwbólowe
• leczenie antybiotykami
• leczenie chirurgiczne miejsca oparzonego - oczyszczenie rany z zanieczyszczeń np. resztek odzieży, wycięcie tkanek martwiczych (nie opracowane chirurgicznie oparzenie grozi rozwojem grożnego powikłania jakim jest zakażenie), zastosowanie opatrunku.

Oparzenia elektryczne wymagają szybkiej pomocy lekarskiej, może bowiem dojść do poważnych zaburzeń rytmu serca i konieczne jest monitorowanie serca przez 24- godzinne EKG. W miejscu wniknięcia prądu występuje oparzenie skóry 3 stopnia. Nawet gdy poparzenia skóry są niewielkie zawsze należy chorego zawieść do szpitala.

Oparzenia wziewne występują podczas pożaru, gdy dojdzie do zachłyśnięcia się płomieniem i oparzenia górnych dróg oddechowych. Choremu zagraża szybko narastający obrzęk nosogardzieli i rozwinięcie niewydolności oddechowej.Konieczna natychmiastowa pomoc lekarska.