Mononukleoza zakaźna

Definicja: Jest to ostra choroba wirusowa występująca najczęściej w okresie dzieciństwa lub dojrzewania charakteryzująca się gorączką, zapaleniem gardła i powiększeniem węzłów chłonnych z towarzysząca zwykle obecnością heterofilnych przeciwciał i atypową limfocytozą. Choroba szerzy się drogą kontaktów bezpośrednich - przez pocałunki (szczyt zachorowań między 15 a 19 rokiem życia) oraz przez zakażone przedmioty np. zabawki w przedszkolach.

Etiologia: Wywołana jest przez wirus Epsteina-Barr (EBV) z rodziny Herpetoviridae. Wirus występuje w ślinie chorych, bezobjawowych nosicieli oraz ozdrowieńców.

Okres wylęgania: Wynosi od 30 do 50 dni.

Okres zakaźności: Wynosi przeciętnie od 4 do 6 miesięcy.

Przebieg choroby: Początkowo pojawia się złe samopoczucie, brak apetytu, zmęczenie, bóle mięśniowo-stawowe, dreszcze. Po kilku dniach występuje silny ból gardła, trudności w połykaniu, gorączka do 40°C. Charakterystycznym objawem są naloty na migdałkach (obraz przypominający zakażenie paciorkowcowe), migdałki są powiększone, gardło czerwone. Mowa staje się nosowa, niewyraźna, z ust wydobywa się mdły zapach. U dzieci znamiennym objawem jest obrzęk powiek, nasady nosa i łuków brwiowych. Występuje powiększenie węzłów chłonnych, najczęściej węzły szyi-u 90% chorych a u dzieci uogólnione powiększenie węzłów. Częstym objawem jest powiększenie śledziony (50%)i wątroby. Często występują wysypki - odropodobne w 4-7 dniu choroby; prawie zawsze po ampicylinie. W okresie zdrowienia występuje osłabienie, złe samopoczucie, męczliwość, uczucie wyczerpania, trudności w koncentracji; niekiedy występuje tzw. przewlekły zespół zmęczeniowy.

Rozpoznanie:

• leukocytoza (powyżej 15 tys.) z przewagą limfocytów
• limfocyty atypowe tzw. mononukleary ( nawet do 80% limfocytów)
• podwyższenie ASPAT i ALAT oraz bilirubiny
• OB> 100
• obecność przeciwciał heterofilnych (u 50% dzieci poniżej 5 roku życia)
• obecność przeciwciał przeciwko antygenowi otoczkowemu wirusa EBV (przeciwciała kasy IgM przeciwko VCA)

Powikłania: Powikłania zdarzają się rzadko ale mogą mieć dramatyczny przebieg.

• z zakresu hematologii mogą wystąpić:
  1. niedokrwistość autoimmunologiczna
  2. trombocytopenia (obniżenie liczby płytek krwi)
  3. granulocytopenia (obniżenie liczby granulocytów)
  4. pękniecie śledziony - rzadkie powikłanie występujące w 2 i 3 tygodniu choroby, poprzedzone silnym bólem brzucha.
• ze strony ośrodkowego układu nerwowego:
  1. porażenie nerwów czaszkowych (najczęściej VII)
  2. zapalenie mózgu
  3. poprzeczne zapalenie rdzenia
  4. napady padaczkowe
  5. zespół Guillaina-Barrego
  6. psychozy
• ze strony układu oddechowego
  1. obrzęk dróg oddechowych
  2. śródmiąższowe nacieki tkanki płucnej
• ze strony układu krążenia:
  1. zapalenie mięśnia serca
  2. zapalenie osierdzia
  3. blok przedsionkowo-komorowy I stopnia
  4. skurcz naczyń wieńcowych
• żółtaczka

Leczenie: Leczenie niepowikłanej mononukleozy prowadzi się w domu lekami objawowymi:

• dieta lekkostrawna, białkowo-węglowodanowa z ograniczeniem tłuszczów zwierzęcych
• witaminy (C, B, A, E)
• leki przeciwgorączkowe
• preparaty wapnia
• płukanie gardła środkami miejscowo odkażającymi
• leżenie w łóżku

Pobyt w szpitalu wymagany jest w przypadku powikłań. W przypadku znacznego utrudnienia oddychania stosuje się glikokortykosteroidy. Leczenie antybiotykami stosuje sie w przypadku nadkażeń bakteryjnych.