Choroba Alzheimera

Definicja: Choroba degeneracyjna mózgu powodująca postępujące zmiany zwyrodnienowe w komórkach nerwowych. Osoby chore u schyłku swego życia tracą umiejetność rozumowania, myślenia abstrakcyjnego, uczucia wyższe. Chorzy żyją nie mogąc porozumieć się z rodziną, przestają rozpoznawać osoby bliskie, a nawet siebie w lustrze. Cierpi na nią 20% osób powyżej 80 roku życia i liczba ta będzie się zwiekszać. - nazywana jest chorobą XX wieku.

Etiologia: Przyczyny powstawania tego schorzenia są do tej pory nieznane i nie ma skutecznego sposobu powstrzymywania jej rozwoju, ani zapobiegania. Istnieją trzy podstawowe hipotezy co do jej pochodzenia:

• genetyczna - Badania prowadzone w dziedzinie inżynierii genetycznej wykazały, że wytwarzanie pewnych białek odkładających się w nadmiarze w plytkach starczych i splotach neurofibrylarnych jest kodowane przez geny umiejscowione w ramieniu dlugim chromosomu 21. Stanowi to rodzaj podatnego podłoża do wywołania choroby Alzheimera. Jest to jednak tylko podłoże, które wzmaga podatność danej osoby na tę chorobę, ale wywołują ją jeszcze inne czynniki.
• infekcyjna - Choroba ta nie posiada objawów typowych dla chorób infekcyjnych, jednakże hipoteza ta opiera sie na odkryciu pewnego rodzaju chorób wirusowych wywoływanych przez wirusa o powolnym działaniu, którego okres rozwoju przypada na wiekszą cześć życia ludzkiego. Dotyczy to np. choroby Creutzfeldta-Jakoba. Nie stanowi jednak zagrożenia dla innych członków rodziny i nie można się nią zarazić.
• toksyczna - Wynika z tego, że u osób z choroba Alzheimera znaleziono w niektórych uszkodzonych cześciach mózgu, pewne ilości glinu. Nie ma jednak jeszcze pewnosci, czy jest on przyczyna powstawania zmian w mózgu.

Objawy: Pierwsze objawy chorobowe są trudne do zauważenia i nasilają się bardzo powoli. Osoba chora zaczyna zapominać podstawowe rzeczy, często związane z wykonywanym zawodem lub też czynnościami dnia codziennego. Do zaburzeń pamięci dochodzą stopniowo zaburzenia związane z orientacją w przestrzeni i czasie (chory wielokrotnie dopytuje się o godzinę, dzień tygodnia). Gubi się w miejscach do tej pory dobrze mu znanych. Można również zauważyć częste zmiany nastroju, zniechęcenie wobec ulubionych czynności i apatię. Na tym etapie chory ma pełną swiadomość popełnianych błedów i zaburzeń pamięci. Usiłuje to jednak ukryć i minimalizować objawy. Zaburzenia pamięci nasilają się z czasem. Zmienia się również zachowanie chorego. Dochodzą zaburzenia mowy i koordynacji ruchów. W zależności od stopnia nasilenia objawów wyróżniamy :

• Fazę I (odpowidnik umysłowy - 8 - 12 lat)
  1. pamięć - Chory zapomina o umówionych terminach, spotkaniach. Zapomina imiona krewnych, nazwy ulic, przedmiotów. Ma kłpoty z liczeniem, rozmowy stają się coraz trudniejsze.
  2. zachowanie chorego - Nastroje są bardzo chwiejne.Drobne zdarzenia wprawiają go w złość, przestaje panować nad swoimi reakcjami. Zaczyna się izolować od rodziny i znajomych. Nie chce nigdzie wychodzić: ani na spacery, ani na spotkania. Stwarza swój własny świat, w którym żyje.
  3. mowa - Coraz trudniej choremu dobrać odpowiednie słowa, zapomina ich znaczenia. Zdania wypowiadane często nie mają logicznego związku ze sobą.
  4. koordynacja ruchów - Przebiega jeszcze całkiem dobrze. Chory potrafi się ubrać,wykonywać codzienne czynności, samodzielnie poruszać się po okolicy.
  5. codzienne czynności - W wykonywaniu ich może przeszkadzać jedynie kłopot z pamięcią.
• Fazę II (odpowiednik umysłowy - 4 - 7 lat)
  1. pamięć - Zaburzenia pamięci nasilają się. Coraz cześciej chory zapomina o wydarzeniach lub czynnościach jakie miały miejsce przed chwilą, poprzedniego dnia. Doskonale jednak pamięta wydarzenia odległe, chociaż niewłaściwie umieszcza je w czasie.
  2. zachowanie - Jest często gwałtowne, trudne do przewidzenie i niewspółmierne do wywołujących je czynników (częstym zachowaniem jest oskarżanie o kradzież w przypadku niemożności znalezienia portfela,pieniędzy,ubrania). Coraz bardziej narasta w nim lęk. Ostre dzwięki, migające światło wywołują ostre reakcje lękowe. W tym też okresie pojawia się chodzenie tam i z powrotem. Należy usunąć wszelkie możliwe przedmioty i sprzęty aby chory mógł poruszać się swobodnie.
  3. mowa - Słownictwo ubożeje, chory odpowiada na pytania w sposób powolny (po dłużzszej chwili, jakby zastanawiał się nad odpowiedzią), nie kończy rozpoczętych zdań.
  4. koordynacja ruchów - Ruchy stają się nieprecyzyjne. Coraz większe kłopoty sprawiają czynności codzienne (np. kłopoty z zapinaniem guzików). Pojawiają się zaburzenia równowagi, co powoduje częste upadki. Zaczyna chodzić coraz wolniej. Mogą pojawić się również drżenia i przykurcze mięsni.
  5. czynności codzienne - Coraz trudniej je wykonać. Nie umie podejmować decyzji, dokonać wyboru. Bywa, że zaczyna zostawiać odkręcone kurki od gazu, odkręcone krany. Naraża to nie tylko chorego na niebezpieczeństwo ale i rodzinę. Musi przebywać pod stała,ciągłą opieką przez całą dobę. Z zasięgu chorego należy usunąć wszelkie przedmioty, które mogłyby okazać się dla niego niebezpieczne (np. noże, widelce, nożyczki
• Fazę III (odpowiednik umysłowy - od niemowlaka do 3 lat)
  1. pamięć - Nie rozpoznaje już nikogo z rodziny (nawet najbliższych). Nie pamięta żadnych wydarzeń. Jedynie rozpoznaje osobę, która się nim opiekuje.
  2. zachowanie - Nastroje zmienne, trudne do przewidzenia.
  3. mowa - Niewyraźna, nie rozumie co się do niego mówi. Powtarza słowa i krótkie sekwencje tylko sobie znane.
  4. koordynacja ruchów - Każda czynność sprawia mu kłopot. Nie umie siadać, wstawać, chodzić, jeść. Przestaje panować nad czynnościami fizjologicznymi.
  5. czynności codzienne - Nie wykonuje już żadnych czynności. Cały czas spędza w łózku. Należy dbać aby nie pojawiły się odleżyny i infekcje dróg oddechowych.
  6. czynności codzienne - Większe trudności w wykonywaniu codziennych czynności.

Rozpoznanie: Rozpoznanie rzeczywiste może nastąpić jedynie po dokładnym badaniu mikroskopowym tkanki mózgu. Lekarz jednak przeprowadzając wywiad, badania ogólne, testy na inteligencje oraz stosując metody radiologiczne (RTG,tomografię komputerową), badanie aktywności bioelektrycznej mózgu EEG oraz może wykluczyć istnienie innych chorób, które moga dawac objawy podobne do choroby Alzheimera (np. guz mózgu).

Leczenie: Nie istnieje jak dotąd skuteczna metoda leczenia, dlatego ważne jest umiejętne postępowanie z chorym.

Najważniejszą z zasad jest zachowanie spokoju. Sytuacje wywoływane przez chorego oraz jego zachowanie (często niezgodne z przyjętymi normami społecznymi) często wywołują złość, zdenerwowanie, irytację. Nie należy poddawać się temu nastrojowi, ani winić chorego. On jest na etapie umysłowym odpowiednim do fazy postępu choroby, nie kieruje się już logiką i nie zamierza robić ci niczego na złość. Nasze gwałtowne reakcje (często nawet w sytuacjach zagrożenia życia) potrafią wywołać nagłą zmianę nastroju chorego aż do nieusprawiedliwionej złości. Musimy jednak zdobyć się na największy spokój, aby stawić czoło tym wszystkim sytuacjom i nie doprowadzać do pogłębiania stresu i utrudniania wzajemnych kontaktów.

Drugą zasadą jest unikanie odsuwania od uczestnictwa w pracach domowych. Chory dla własnego dobra powinien wykonywać różne czynności domowe, nawet jeżeli nie jest w stanie wykonać ich tak jak byśmy tego chcieli (np. źle sciele łóżko). Badania wykazały, że osoby odsunięte od takich zajęć częściej popadają w apatię, odsuwają się od bliskich, rezygnują z podejmowania prób wykonania jakichkolwiek czynności. Przy tym wszystkim należy unikać jakiegokolwiek krytykowania wykonywanych czynności oraz nie zabraniania wykonywania czynności, które nam nie przeszkadzają i nie zagrażają bezpieczeństwu chorego, a nam mogą wydawać się bezsensowne.

Ważną zasadą jest pozostawienie choremu wystarczająco długiego czasu na wykonanie czynnosci. Trzeba pamiętać, ze potrzebuje on więcej czasu na zrozumienie polecenia, zaakceptowanie go, zastanowienie się nad odpowiedzią i ewentualne podjęcie i wykonanie polecenia. Polecenia powinny być proste, jasno zformułowane. Nie należy jednak stawiać zbyt wysokich żądań.

Należy dzień codzienny zorganizować mu w sposób rutynowy. Czynności poszczególne powinny być wykonywane o tej samej porze i w tej samej kolejności. Rzeczy, z których korzysta codziennie ułożone powinny być zawsze w tych samych miejscach, aby uniemożliwić zastanawianie się i przypominanie. Unikać należy sytuacji zmuszających chorego do dokonywania wyboru.

Trzeba koniecznie zabezpieczyć chorego przed zaginięciem. Dobrym sposobem jest bransoletka z wypisanymi danymi chorego lub wszycie takich informacji w ubrania. Warto jest również uprzedzić w okolicznych sklepach, do których często chodzi, o chorobie z prośbą o ewentualny kontakt lub wskazanie drogi do domu.