Brodawki (kurzajki)

Definicja: Pospolite, zakaźne grudki naskórkowe, najczęstrze u starszych dzieci, u dorosłych rzadziej występujące

Etiologia: Czynnikiem wywołującym jest około 60 różnych typów wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV). Niektóre z brodawek mogą zezłośliwieć.

Objawy: Wygląd i wielkość brodawek zależą od ich umiejscowienia oraz od stopnia narażenia na drażnienie i urazy mechaniczne. Przebieg choroby może być różny. Zakażenie może mieć charakter zmiany pojedyńczej lub licznych wykwitów.

• Brodawki zwykłe -Ostro odgraniczone grudki o średnicy 2-10mm, szorstkiej powierzchni, okrągłym lub nieregularnym kształcie, wzmożonej spoistości i jasnoszarym, żółtym, brązowy lub szarawoczarnym kolorze. Umiejscowiają się w miejscach narażonych na urazy (palce, łokcie, kolana, twarz, skóra głowy, wokół płytki paznokciowej -brodawki okołopaznokciowe)
• Brodawki podeszwowe -Są to głęboko wynikające hiperkeratotyczne guzki, umiejscowione na podeszwach, zazwyczaj bolesne, częściej pojedyncze lub nieliczne, spłaszczone wskutek ucisku i pokryte zrogowaciałym naskórkiem. Na podeszwach mogą występować również brodawki bardziej spłaszczone, niebolesne, zlewające się tzw. brodawki mozaikowe, wywołane innym typem wirusa (tym samym, który powoduje brodawki zwykłe). Brodawki stóp wymagają różnicowania z nagniotkami, które różnią się od innych obecnością czopa rogowego, bardziej gładką powierzchnią oraz umiejscowieniem w okolicach ucisku.
• Brodawki płaskie -Są to płaskie, niezapalne, leżące prawie w poziomie skóry wykwity grudkowe, umiejscowione głównie na twarzy i grzbietach rąk. Na twarzy są brunatnawe lub prawie nie różnią się od koloru skóry otaczającej, na rękach są nieco bardziej wyniosłe i lekko hiperkeratotyczne. Niekiedy występuje objaw Kobnera tzn. linijny układ w miejscu zadrapania. Brodawki płaskie (młodocianych) utrzymują się przez wiele miesięcy, a ustępują w sposób bardzo charakterystyczny, tzn. przez gwałtowne zaczerwienienie sie i obrzek wszystkich wykwitów, z powodu czego zaniepokojeni chorzy zgłaszają się do lekarza. Znajomość tego objawu jest wazna, gdyż oznacz on, że w ciągu tych dni nastapi samouleczenie i nie należy stosować żadnego leczenia.
• Brodawki nitkowate-Są to długie, cienkie, małe wyrośla spotykane zazwyczaj na powiekach, twarzy, szyji, wargach
• Brodawki narządów płciowych (kłykciny kończyste)- Są to miękkie, wilgotne, drobne, różowe lub czerwone grudki, które szybko rosną i mogą być uszypułowane. Zwykle występują w grupie w jednym miejscu, przybierają wtedy kalafiorowaty kształt. Występują u mężczyzn głównie w okolicy żołędzi i rowka zażołędnego, u kobiet w obrębie sromu. Mogą zajmować również okolicę odbytu. Ustępują na ogół samoistnie, po różnie długim okresie trwania. Kłykciny mogą bardzo znacznie się powiększać w czasie ciąży i nierzadko ustępują samoistnie po porodzie. Zdarzają się kłykciny bardzo przerosłe, tzw. gigantyczne. W tych przypadkach nieraz utrzymują się bardzo długo, moga powodowac przebicie skóry prącia lub znaczne zniszczenie sromu. Tego typu zmiany (choroba Buschke-Loevenstein) mogą byc punktem wyjścia dla powstawania raka, który cechuje się dużym naciekiem miejscowym, bez powodowania przerzutów.

Rozpoznanie: Rozpoznanie jest na ogół łatwe. Różnicowanie dotyczy głównie liszaja płaskiego, cechującego się bardziej błyszczącą powierzchnią grudek, skłonnosci do zlewania się i obecności świądu.

Leczenie: Sposób postępowania zależy od umiejscowienia, rodzaju, rozległości i czasu utrzymywania się zmian skórnych, wieku chorego, stanu jego odporności.

Leczenie jest przede wszystkim miejscowe. Polega na mechanicznym usuwaniu, elektrokoagulacji lub krioterapii (zamrażanie brodawek za pomocą płynnego azotu). Na pojedyncze brodawki można zalecać 10% kwas salicylowy i 17%kwas mlekowy w kolodionie (w postaci gotowego preparatu). Przed krioterapią lub łyżeczkowaniem wiekszych zmian rozmiękcza się nawarstwienie hiperkeratotyczne za pomocą maści salicylowej 10%. Brodawki okołopaznokciowe są wskazaniem do leczenia krioterapią.

Brodawki stóp mogą wymagać silniejszej maceracji za pomocą plastra z 40% kwasem salicylowym naklejanego na kilka dni.

W przypadkach szczególnie odpornych na leczenie można stosować miejscowe wstrzykiwania 0,1% roztworu bleomycyny. Wstrzykiwania są kilkakrotnie powtarzane w odstepach 3-tygodniowych. Przy wstrzykiwaniu bleomycyby do palców rąk obserwowano powikłania w postaci zespołu Raynauda oraz miejscowe stwardnienia skóry, a więc leczenie to powinno być prowadzone szczególnie ostrożnie, przez osobę o dużym doświadczeniu.

W przypadkach licznych zmian można zalecić 2-5% maść 5-fluoracylową z 5% kwasem salicylowym. Niekiedy wystarczy usunięcie pojedynczych brodawek, a temte znikna samoistnie.

U chorych z obniżoną odpornością związaną ze schorzeniami układowi lub u leczonych immunosupresją brodawki są liczne i szczególne oporne na leczenia.

Leczenie kłykcin kończystych sromu oraz kłykcin wirusowych płaskich szyjki macicy stanowi najskuteczniejszą profilaktykę raka szyjki macicy, który rozwija się na podłożu tego typu zmian wywołanych onkogennymi wirusami brodawczaka. Leczenie kłykcin kończystych polega na stosowaniu 20% alkoholowego roztworu podofiliny, przy dokładnym osłanianiu skóry. Podofilinę zmywa się po kilku godzinach i stosuje się wysuszające i odkażające aerozole. Zabiegi powtarza się raz tygodniowo w ciągu 4-6 tygodni. Ulepszoną formą leczenia jest 0,5% kondylina (condyline), preparat podofilotoksynowy, tj. zawierający czynną składową podofiliny. Stosuje się go codziennie lub 2 x dziennie w ciagu 4 dni, a leczenie powtarza się po ustapieniu reakcji zapalnej. Poza tym kłykciny bardzo dobrze poddają się leczeniu krioterapią. Można także stosować elektrokoagulację, łyżeczkowanie i usuwanie chirurgiczne, o ile zmiany są bardzo rozległe.Usunięcie części zmian może spowodować, podobnie jak w przypadku innych brodawek, samoistne ustąpienie pozostałych.