Ból brzucha

Ból brzucha jest najczęstrzym i najważniejszym objawem chorób jamy brzusznej często wymagających pilnej interwencji chirurgicznej. Niewłaściwe rozpoznanie często staje się przyczyną niepomyślnego rokowania.

Etiologia: Do najczęstrzych przyczyn bólów brzucha należą:

• choroby układu pokarmowego
  1. kamica pęcherzyka żółciowego
  2. ostre zapalenie trzustki
  3. przewlekłe zapalenie trzustki
  4. nowotwór trzustki
  5. choroba wrzodowa żołądka
  6. choroba wrzodowa dwunastnicy
  7. nowotwór żołądka
  8. zapalenie wyrostka robaczkowego
  9. mechaniczna niedrożność jelit
  10. uchyłkowatość okrężnicy
• choroby układu moczowego
  1. kamica nerkowa
  2. nerka ruchoma
  3. odmiedniczkowe zapalenie nerek
• choroby układu płciowego
  1. skręt torbieli jajnika
  2. pęknięcie ciąży pozamacicznej
  3. ostre zapalenie przydatków

Objawy: W zależności od przyczyny wywołującej bół w poszczególnych chorobach różni się pod względem lokalizacji,promieniowania, nasilenia, charakteru ( stały, okresowy,napadowy), zależności od posiłków i ruchów, objawów towarzyszących:

• ból w chorobach układu pokarmowego
  1. Ból o charakterze kolki, napadowy zlokalizowany w prawym nadbrzuszu promieniujący najczęściej do prawej łopatki i prawej połowy pleców. Dolegliwości łagodnieją po podaniu leków rozkurczowych. Napady pojawiają się najczęściej po obfitym, tłustym, ciężkostrawnym posiłku.
  2. Bol na początku o charakterze napadowym póżniej stałym umiejscowione w śródbrzuszu, promieniujące do lewej łopatki. Brzuch wzdęty, bolesny na ucisk, lewa okolic bolesna na wstrząsnie, zatrzymanie gazów i stolca
  3. Ból na początku o charakterze napadowym póżniej stałym umiejscowione w śródbrzuszu, promieniujące do kręgosłupa i lewej łopatki. Ból nasila się po posiłkach. Objawy niestrawności-uczucie pełności, brak łaknienia, nietolerancja tłuszczów, stolce tłuszczowe i sfermentowane.
  4. Ból w nadbrzuszu promieniujący do pleców, tępy, stały, niezależny od posiłków. W miarę trwania ból nasila się się i staje się nie do zniesienia.
  5. Ból umiejscowiony w nadbrzuszu, tępy, głęboki, występuje najczęściej od 20-60min po posiłku
  6. Bół w nadbrzuszu, głodowe, nocne oraz 2-3godz po posiłku, nawracające wiosną i jesienią. Mleko zmniejsza dolegliwości bólowe.
  7. Uczucie pełności i ucisku w nadbrzuszu, ból na początku choroby o niewielkim stopniu nasilenia.
  8. Początkowo ból w całej jamie brzusznej. Po paru godzinach nasila się i przemieszcza się do prawego podbrzusza. Kaszel oraz gwałtowne ruchy nasilają dolegliwości. Przykurczenie prawej nogi zmniejsza dolegliwości bólowe. Bolesność uciskowa w prawym dole biodrowym, nasilenie bólu przy puszczeniu ucisku (objaw Blumberga), mimowolne napięcie mięśni brzucha (obrona mięśniowa). U kobiet w ciąży w wyniku uniesienia wyrostka robaczkowego ku górze ból może wysąpić w prawym podżebrzu.
  9. W niedrożności spowodowanej zamknięciem światła jelita bóle mają charakter kolkowy i okresowo nasilają się w związku z perystaltyką jelit. W niedrożności spowodowanej zaciśnięciem światła jelita bóle są nagłe, silne i o stałym charakterze.
  10. Silne, napadowe bóle w podbrzuszu często związane z przyjmowaniem pokarmu. Łagodnieją po wypróżnieniu i oddaniu gazów.
• ból w chorobach układu moczowego
  1. Silny ból o charakterze kolki umiejscowiony w okolicy lędźwiowej i promieniujący wzdłuż moczowodu w kierunku narządów płciowych. Okolica lędźwiowa jest bolesna pod wpływem wstrząsania ( objaw Goldflama). Brzuch jest wzdęty.
  2. Okresowe tępe bóle po prawej stronie najczęściej związane ze zmianą pozycji ciała lub wysiłkiem fizycznym.
  3. Ból w okolicy lędźwiowej, bolesne oddawanie moczu, dolegliwości nasilają się w czasie kaszlu. Okolica lędźwiowa jest bolesna na wstrząsanie.
• ból w chorobach narządów płciowych
  1. Silny ból, bolesność uciskowa po stronie prawej z towarzyszącym napięciem mięśni jamy brzusznej
  2. Silny, nagły ból w podbrzuszu z objawami wstrząsu krwotocznego (bladość, zimne poty).
  3. Ostry ból w podbrzuszu z bolesnością uciskową. Brak wyraźnej obrony mięśniowej

Rozpoznanie: Na rozpoznanie składa się:

• wywiad-czas wystąpienia bólu, charakter, zależność od posiłków, kaszlu, pozycji ciała, obecność objawów towarzyszących,
• badanie przedmiotowe-temperatura ciała, stan węzłow chłonnych, skóry, błon śluzowych, stan układu krążenia i oddechowego,
• badanie per rectum (przez odbytnicę)-stan zatoki pęcherzowo-odbytniczej (bolesna, uwypuklona), obecność guzów w jelice grubym (krew na palcu)
• badania dodatkowe
  1. krew-OB, leukocytoza (stan zapalny), stężenie amylazy (ostre zapalenie trzustki), cukru
  2. mocz-stężenie amylazy (ostre zapalenie trzustki), ilość erytrocytów, leukocytów (kamica moczowa)
  3. RTG jamy brzusznej-obecność powietrza pod przeponą (perforacja wrzodu żołądka), poziomy płynów w jelitach (niedrożność jelit), obecność kamieni nerkowych, żółciowych.

Leczenie: Leczenie w zależności od przyczyny: zachowawcze (leki przeciwbólowe, rozkurczjące, antybiotyki, nawodnienie, dieta ścisła) lub operacyjne ( usunięcie wyrostka robaczkowego, usunięcie przyczyny niedrożności, zachamowanie krwawienia w pękniętej ciąży pozamacicznej)